Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam

GGD Zaanstreek-Waterland beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid en de sociale veiligheid van alle mensen in de regio. Daarbij staat een preventieve en collectieve aanpak voorop, met specifieke aandacht voor bevordering van participatie en ondersteuning van de eigen regie van mensen. Als uitvoeringsorganisatie van de gemeenten sluit de GGD aan bij de gemeentelijke verantwoordelijkheden in het sociaal domein.

Een lid van het Algemeen Bestuur (AB) heeft in de vergadering van het AB één stem. In die gevallen waarin Zaanstad en Purmerend zwaarwegende bezwaren hebben tegen een voorstel en met het oog daarop tegenstemmen, leidt die tegenstem tot verwerping van het voorstel. Het voorgaande is niet van toepassing op het voorstel tot vaststelling van de begroting respectievelijk de jaarrekening van de GGD. Wethouder Mutluer is lid van het AB, plaatsvervanger wethouder Slegers

Rijksvaccinatieprogramma

Het Rijksvaccinatieprogramma wordt in 2019 de verantwoordelijkheid van de gemeente. Het RijksInstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bepaalt het programma en stelt middelen beschikbaar aan gemeenten via het gemeentefonds. Deze middelen zijn niet geoormerkt en gedurende het jaar vinden tot op heden steeds aanpassingen plaats in het programma waarvoor bij de voor- en najaarscirculaire middelen beschikbaar worden gesteld. Ook deze middelen zijn niet geoormerkt. Ze zijn echter nodig om deze wettelijke taak uit te kunnen voeren. Binnen de GR zullen hierover afspraken moeten worden gemaakt.

Stand van zaken per 31 december 2018

In de septembercirculaire van 2018 is bekendgemaakt dat Zaanstad iets minder dan € 300.000 aan extra middelen gaat ontvangen in de algemene uitkering voor uitvoering van het de taak inzake het vaccinatieprogramma. In het AB is besloten dat de gemeenten deze middelen 1 op 1 beschikbaar stellen aan de GGD voor zover dit nodig is in de vorm van een lumpsum bedrag. In de GGD begroting 2019 is € 485.000 begroot voor deze taak voor de hele regio en het ziet er daarom naar uit dat de taak voor het beschikbaar gestelde budget zal kunnen worden uitgevoerd.

Ontwikkelingen toegang jeugdzorg

De GGD is aanbieder van drie Jeugdteams in Zaanstad en voert de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) uit in de Centra Jong. Zaanstad is in 2018 een project gestart waarbij de toegang tot jeugdzorg wordt geëvalueerd en mogelijk nieuwe keuzes worden gemaakt. De uitkomst zou consequenties kunnen hebben voor de GGD als aanbieder van Jeugdteams.

Gemeenten zijn wettelijk verplicht om een GGD in stand te houden voor de uitvoering van de taken op het gebied van de publieke gezondheidszorg. Het risicoprofiel van de GGD is hoog: de financiële bijdrage in de Gemeenschappelijke Regeling is groot (ruim € 5,5 mln. in 2019), terwijl de gemeente Zaanstad, in verhouding tot deze financiële bijdrage, maar beperkte invloed heeft in het Algemeen Bestuur. Iedere gemeente heeft één stem. Dit betekent voor Zaanstad een stemverhouding van 12% en een financiële bijdrage van 47% in het gemeenschappelijke deel. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn eveneens groot: de activiteiten van de GGD betreffen de gezondheid van de inwoners. Een probleem op het gebied van volksgezondheid haalt direct de pers en heeft zijn weerslag op de politiek.

Naast de wettelijk verplichte taken van de GGD, heeft de gemeente Zaanstad ook andere uitvoeringstaken belegd bij de GGD. Vooral door de decentralisaties in het sociale domein heeft een herijking van taken van de GGD plaats gevonden, wat vorm heeft gekregen in de concept visie ‘In Beweging’, die in 2016 met de raden is besproken en vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de GGD. De grootte van de contracten met verschillende gemeenten is gegroeid tot € 11,2 miljoen in 2018. De Zaanse contractafspraken vormen al meerdere jaren zo’n 70% hiervan. Deze zijn vooral gericht op preventieve jeugdzorg en uitvoering van de Jeugdwet via twee Jeugdteams.

VOLGT NOG

• De decentralisaties leiden tot meer verscheidenheid in (de uitvoering van) beleidskeuzes bij de deelnemende gemeenten op gebieden als participatie en (jeugd)gezondheidszorg. Wanneer de behoeften of verwachtingen van de gemeenten in de GR uiteen gaan lopen als het gaat over dienstverlening en bekostiging, maar slechts gestuurd kan worden met elkaar, dan kan een bestuurlijk spanningsveld ontstaan. Het risico is dat geen vorm gevonden wordt om ruimte te bieden aan het eigen beleid van de deelnemende gemeenten en dat de dienstverlening van de GGD aan de inwoners van Zaanstad niet in overeenstemming is met de wens van het bestuur.
• De GGD is eigen risicodrager voor de WW. In 2016 is het AB geadviseerd over dit risico en heeft besloten geen aparte stichting in het leven te roepen om risico’s af te wentelen, ook omdat de deelnemende gemeenten een fatsoenlijk personeelsbeleid willen voeren. WW-risico’s die voortkomen uit het beëindigen van projecten worden via contractafspraken afgedekt. In essentie betekent dit dat het WW-risico terecht komt bij de gemeente die de taak bij de GGD weghaalt. Bij bezuinigingen is er een frictiebudget binnen de GGD belegd dat dit (deels) op kan vangen. Voor Zaanstad is dit € 220.000

• Om samen te kunnen blijven sturen is het van belang dat in het bestuur gesproken kan worden over de belangen van individuele gemeenten en dat oplossingen gezocht en gevonden worden die zoveel mogelijk recht doen aan de ruimte die gemeenten vragen. Dit vraagt bereidheid van alle deelnemers, maar zeker ook van het GGD management, om met gevoel voor verhoudingen en rollen deel te nemen aan de discussies en een open dialoog te faciliteren. Zaanstad zal hier aandacht voor blijven vragen.

Resultaat:

In 2018 hebben zich geen conflicten voorgedaan die de gemeenschappelijke regeling betreffen. De GGD heeft het proces verder gebracht van modernisering van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en daarmee kan meer maatwerk geleverd worden aan inwoners, een wens van alle gemeenten.

De keuze voor lumpsum bekostiging van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) is unaniem genomen.

• De contractmanager heeft twee keer per jaar overleg met het Management team van de GGD over de resultaten en financiën van de contracttaken om zo vroeg mogelijk aan te kunnen geven of een contracttaak zal worden beëindigd. Indien een project beëindigd wordt bij de GGD, dan worden eventuele frictiekosten die ontstaan omdat personeel niet herplaatsbaar is binnen de organisatie of bij een andere werkgever, uit het frictiebudget betaald en het budget wordt tot het afgesproken saldo aangevuld.

Resultaat:

In 2018 zijn geen projecten door Zaanstad beëindigd en dit risico is dus niet opgetreden.