Het programma Veiligheid en Handhaving omvat een breed takenpakket, maar de opdracht op hoofdlijnen is simpel: alle inzet moet voor inwoners en ondernemers bijdragen aan de veiligheid. Denk hierbij aan ondermijnende criminaliteit terugdringen, overtredingen opheffen, overlast verminderen, vervuiling en vernieling van de openbare ruimte tegengaan en herstellen en zorgdragen voor een vlotte en veilige doorstroming op de vaarwegen.

De gemeente richt zich hierbij vooral op operationele zaken en lost concrete situaties op het water, op straat, bij inwoners thuis of bij ondernemers op. De kaders en prioritering hiervoor volgen uit  het integraal veiligheidsplan (IVP) en het handhavingsplan (HHP). Deze beleidsplannen gelden voor meerdere jaren, waarbij voor beide jaarlijks een uitvoeringsprogramma wordt gemaakt. Bij de uitvoering hanteert Zaanstad de volgende uitgangspunten:

• Het is belangrijk dat inwoners en ondernemers een rol spelen in hun directe omgeving.
• Preventie is een effectieve manieren om problemen te voorkomen. Waar preventie niet helpt, nemen we tijdig andere maatregelen, passend bij de ernst van de situatie.
• Maatwerk is van belang. Binnen de juridische- en maatschappelijke kaders zoeken we naar passende oplossingen. Door goed overleg met alle partijen proberen we procedures te voorkomen en zorgen we voor draagvlak om tot oplossingen te komen.
• Informatie stuurt ons dagelijks werk. We zoeken actief naar informatie om in beeld te hebben ‘hoe het gaat met de gemeente’ en welke interventies nodig zijn.
• We halen ernstige overlastgevers uit de anonimiteit. Waar nodig hanteren we een persoonsgerichte inzet, waarbij ook de familie van de overlastgever betrokken kan worden.
• We zijn alert op signalen van radicalisering of extremisme.
• Structureel en intensief toezicht en handhaving leidt tot gedragsverandering.
• Correct gedrag is de norm,  zowel voor onszelf als voor inwoners naar medewerkers.

De gebiedsgerichte aanpak van de Czarinastraat en van de Zilverpadsteeg, Rozengracht en het Centrum wordt voortgezet totdat de overlast daar is verminderd.

Het programma Ondermijning heeft in 2017 een stevige start gemaakt met de aanpak van meerdere horecagelegenheden en garages en de netwerken die daarachter opereren. Voor 2017 en eerste helft van 2018 zet de gemeente Zaanstad met name in op de aanpak van RIEC-zaken, woonfraude en arbeidsuitbuiting, horeca en illegaal gokken en als laatste de aanpak van hennep.  In 2018 bekijkt Zaanstad hoe groot de inzet op deze thema’s moet blijven en of er nieuwe onderwerpen kunnen worden toegevoegd. Daarnaast wordt binnen de gemeente aandacht besteed aan bewustwording bij alle afdelingen. Dit om duidelijk te maken hoe ondermijnende criminaliteit gebruik maakt van de gemeentelijke dienstverlening en hoe dat kan worden tegengegaan.

De aanstaande Omgevingswet en de privatisering van bouwtoezicht zullen leiden tot een verandering van het werk van toezicht en handhaving. Het Rijk stelt zich terughoudend op met betrekking tot vergunningsplichten in de Omgevingswet en geeft gemeenten meer maatwerkmogelijkheden om vergunningplichten te beperken of uit te breiden. De tendens is dat de overheid zich minder controlerend en meer dienstverlenend op zal stellen. Daarnaast wordt een groot aantal wetten en regelingen samengevoegd. Met betrekking tot de bescherming van de fysieke leefomgeving zal het accent verschuiven van vergunningverlening naar handhaving. Eerder wordt bij wet het gemeentelijke toezicht tijdens de vergunningsperiode, de periode tijdens de bouw en werkzaamheden, geprivatiseerd. Beide wetten zullen naar verwachting leiden tot een groter beroep op toezicht en handhaving en een grotere complexiteit van de casussen. Dit komt omdat:

1. gemeenten in de toekomst sneller vergunningen gaan afgeven (dienstverlenend en beperken van regelgeving);
2. de legitimiteit van bouwwerken en het voldoen aan de vergunning lastiger te beoordelen wordt (integraliteit van afweging in het vergunningsproces en samengevoegde regelgeving);
3. als de vergunning sneller afgegeven wordt en er tijdens de bouw getoetst gaat worden door een private partij, dan zal er vaker een beroep gedaan wordt op handhaving om achteraf de rechtmatigheid van bouwwerken te toetsen (als controle of second opinion door de overheid).

Dit heeft consequenties voor de capaciteit en benodigde competenties van medewerkers.

Terugblik

De inzet vanuit het programma Veiligheid en Handhaving is bij te dragen aan de veiligheid van inwoners, bezoekers en ondernemers. Op basis van de uitvoeringsplannen van het meerjarige Integraal Veiligheidsplan (IVP) en het Handhavingsplan (HHP) is hier in 2018 invulling aan gegeven.

Daarnaast is eind 2018 het Beleidsplan Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) 2019-2021 vastgesteld. In dit beleidsplan staan de prioriteiten en doelen van de werkzaamheden, staat beschreven welke strategieën gebruikt worden om de werkzaamheden uit te voeren en het plan biedt inzicht in de instrumenten die de gemeente inzet om naleving van de regels te bereiken en te bevorderen.

Op grond van de wet VTH en de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) is de gemeente verplicht om vergunning,- en handhavingsbeleid op te stellen. Daarnaast gelden er kwaliteitseisen. Deze wettelijke eisen maken een programmatische, strategische en onderling op elkaar afgestemde uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhavingstaken noodzakelijk. De concrete uitvoering wordt geregeld in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s.

Begin 2017 is binnen de gemeente Zaanstad het Programma Ondermijning opgestart. Op 15 oktober 2018 is een pilot gestart om de operationele taken met betrekking tot ondermijning te bundelen in het Operationeel Team Ondermijning en Horeca.

Er wordt nauw samengewerkt met het Regionale Informatie- en Expertise Centrum (RIEC). Het RIEC ondersteunt regionale samenwerkingsverbanden van partners als de politie, gemeente, belastingdienst, douane, Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW) en UWV in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het RIEC richt zich op het vergroten van bewustwording bij de overheid en private partijen over de problematiek van ondermijning, het ondersteunen en versterken van samenwerking binnen de overheid en met publiek private partners en het delen van kennis en expertise op het gebied van de aanpak van ondermijning. De gemeente Zaanstad neemt sinds enkele jaren actief deel aan het RIEC Noord-Holland.

Eind 2018 is het Onderzoeksrapport Zaanstad “Over de gemeentelijke aanpak van ondermijning” verschenen. De aanbevelingen uit dit onderzoek zijn, voor zover deze worden onderschreven, opgepakt en worden geïmplementeerd.

Om het veiligheidsgevoel in het publieke domein te bevorderen is eind 2018 op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening een veiligheidsrisicogebied aangewezen.

In dit gebied wordt preventief gefouilleerd om mensen ertoe te bewegen geen wapens bij zich te dragen in openbare ruimten. Dit ook om het aantal wapens terug te dringen. De aanwijzing van het veiligheidsrisicogebied is van kracht tot en met 1 januari 2020.

Zaanstad wil voorkomen dat kwetsbare en overlast gevende jongeren in korte tijd afglijden van herrieschopper naar crimineel. Daarom is een integrale persoonsgerichte aanpak voor deze groep jongeren van 12 – 27 jaar opgesteld. Deze zogenoemde Top 075 aanpak wordt gebaseerd op drie pijlers: repressie, zorg en ondersteuning, en gezinsaanpak. In 2019 zijn de eerste inzichten in de problematiek bekend. Op basis hiervan wordt per casus een effectieve methodiek ontwikkeld met als doel minder herhaling van strafbare feiten en verbeterd toekomstperspectief. De raad wordt hier halfjaarlijks over geïnformeerd.