1.1 Vestigingsklimaat bedrijven

Prestatie 1.1 Vestigingsklimaat bedrijven

De gemeente heeft de ambitie om de werkgelegenheid in Zaanstad te vergroten. Dit doen wij door het versterken van de (economische) positie van het bestaande bedrijfsleven, in het bijzonder het midden- en kleinbedrijf (mkb), in regionaal en internationaal verband en door het aantrekken van nieuwe bedrijven en investeerders in de stad.

Zaanstad heeft met het programma MAAK.Zaanstad ambitieuze doelen gesteld. We willen meer ruimte vinden voor de woon- en werkmilieus waar de stad (plus de Metropoolregio Amsterdam) behoefte aan heeft. Op termijn voorziet de gemeente een groei richting 200.000 inwoners. Samen met de stad is gekozen voor binnenstedelijke ontwikkeling. Dat betekent groei in de bestaande stad en het transformeren van bedrijventerreinen naar gemengde woon-werkmilieus. Dit heeft effect op de ruimte voor (bepaalde typen) bedrijvigheid. Soms zullen bedrijven verplaatst moeten worden, terwijl voor andere typen bedrijven juist extra ruimte is. De monitor van Plabeka 3.0 gaat inzicht geven in de regionale ruimte voor kantoren en bedrijven.

Het in 2016 vastgestelde Acquisitieplan stuurt aan op een actieve en meer samenhangende acquisitie van (internationale) bedrijven en investeerders voor de komende jaren. Het vestigingsklimaat is een belangrijke troef om succesvol acquisitie te plegen. Voor ondernemers zijn ruimte en bereikbaarheid de belangrijkste vestigingsvoorwaarden. Fysieke ruimte wordt onder meer geboden in het Noordzeekanaalgebied. De afgelopen jaren is veel energie gestoken in het aantrekken van nieuwe bedrijven op met name Hoogtij – en in het bieden van ruimte aan verplaatsende bedrijven. Deze inspanningen beginnen nu vruchten af te werpen.

Het Acquisitieplan voeren wij via twee sporen uit. Via het eerste spoor rollen wij voor ondernemers in de regio de rode loper uit door hen te begeleiden bij hun uitbreidings- of verplaatsingsvraag. De ervaring leert dat een groot deel van bedrijfsverplaatsingen en -uitbreidingen juist binnen de regio plaatsvindt. Als tweede spoor zetten wij in op regionale acquisitie van nieuwe (inter)nationale ondernemingen en het ondersteunen van het mkb in hun internationale ambities. Dit doen wij bijvoorbeeld door deel te nemen aan de regionale acquisitieactiviteiten die aansluiten bij de krachtige sectoren van de stad: food, logistiek, toerisme en maakindustrie. En door het mkb te ondersteunen bij hun deelname aan handelsmissies, waarbij wij onder andere onze kennis en netwerk ter beschikking stellen. Hierbij zoeken wij de kracht van samenwerking met partners in de MRA, zoals Amsterdam Trade, Amsterdam in Business, Havenbedrijf Amsterdam en Amsterdam Airport Area.

De voorgenomen groei van de werkgelegenheid kan niet zonder een florerend mkb. De trend op langere termijn is dat de omvang van de werkgelegenheid in het grootbedrijf afneemt en de omvang van de werkgelegenheid in het mkb toeneemt. Met het in 2016 vastgestelde mkb-plan zorgt de gemeente dat het voor ondernemers goed toeven is in Zaanstad, waarbij we een optimaal vestigingsklimaat nastreven en belemmeringen – binnen de wettelijke verplichtingen – zoveel mogelijk wegnemen. Door een reeks van maatregelen en een slimme profilering- en communicatiestrategie kan het mkb zich beter ontwikkelen en een grotere bijdrage leveren aan de groei van de werkgelegenheid.

Prestatie indicatoren	Nulmeting	Realisatie 2017	Begroting 2018	Realisatie 2018	Streef-waarde	Bron
Acquisitie nieuwe bedrijven	6	15	12	12	10 per jaar	Gemeentelijke registratie
Functiemenging		48,6	n.v.t. (BBV)	n.n.b.	-	LISA
Haalbaarheidsonderzoek herontwikkeling bestaande bedrijventerreinen	0	2	gerealiseerd	Gerealiseerd	3	Gemeentelijke registratie
Verlengen bestaande Keurmerken veilig ondernemen	4	2	6	4	6	Gemeentelijke registratie
Vestigingsbegeleiding	30	86	80	75	70 per jaar	Gemeentelijke registratie

Activiteiten

•	Uitvoeren van de Strategische Agenda Werkgelegenheid
•	Ondersteunen en faciliteren van ondernemers in de regio die hun bedrijf willen verplaatsen of uitbreiden
•	Uitvoeren van de Transformatiestrategie bedrijventerreinen
•	Implementeren van de nieuwe Detailhandelsvisie
•	Uitvoeren van het Acquisitieplan en het Actieplan Midden- en Kleinbedrijf
•	Bedrijfscontacten over vestiging of uitbreiding benutten om mogelijkheden voor toeleiding van mensen naar werk aan te kaarten.
•	Start gevelverbetering Westzijde

Realisatie

In het verlengde van de verplaatsing van CTV Vrede naar HoogTij is een aantal bedrijven vanuit Haven Amsterdam naar Zaanstad gekomen. Het Hembrugterrein wordt in toenemende mate als hotspot voor creatieve bedrijvigheid gezien, zoals bijvoorbeeld bij De Hem.

Andere voorbeelden van nieuw gevestigde bedrijven zijn Energyra, DWG (Achtersluispolder), Zaan Hotel en gezondheidscentrum Zaans Kleurrijk.

In 2018 is de Watertoren Assendelft in gebruik genomen door kantoorgebruikers en horeca. Op de Achtersluispolder is broedplaats De Hoop gestart.

In 2018 is, mede op verzoek van ondernemersvertegenwoordiging in de stad, gestart met het Ondernemersloket. In de praktijk is minder gebruik gemaakt van het loket dan werd verwacht en was het type vragen dat ondernemers stelde nogal eenzijdig. Daarom is eind 2018 besloten het ondernemersloket anders te gaan inrichten en deze dichter bij de ondernemers te organiseren. Dat wil zeggen dat er niet alleen maar een loketfunctie in het stadhuis is ingericht, maar dat de medewerker van het loket op diverse locaties in de stad zichtbaar en bereikbaar is voor ondernemers met vragen.

Uit de diversiteit van vragen is gebleken dat het Ondernemersloket voorziet in een behoefte bij (startende) ondernemers. Het brede palet aan vragen heeft betrekking op het starten van ondernemingen, het verkrijgen van diverse vergunningen en ook zijn vragen ontvangen van ondernemers die het moeilijk hebben en een beroep moeten doen op bijstand. Dit is de reden dat we hebben besloten het Ondernemersloket anders in te richten. Enerzijds door het loket een bredere (sociale) functie geven en anderzijds dichter bij de ondernemers onze ondersteuning te brengen.

De Strategische Agenda Werkgelegenheid had ten doel om de samenhang tussen economische en maatschappelijke ontwikkeling aan te brengen. Die samenhang is nodig om economische groei ook te verbinden aan de mogelijkheden voor anderen om te profiteren van die economische groei. In de nieuwe begroting is de Strategische Agenda Werkgelegenheid niet langer het sturende instrument, omdat er op andere wijze wordt gestuurd op de benodigde samenhang tussen economische en maatschappelijke ontwikkeling. Bijvoorbeeld: met een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, het aantrekken van werkgelegenheid en meer focus aan te brengen op de kans- en groeisectoren.

De vragen van bedrijven richten zich voornamelijk op het verplaatsen binnen de regio. Het meest bekende voorbeeld hiervan is de verplaatsing van CTV naar HoogTij. Daarbij willen meer bedrijven zich vestigen binnen Zaanstad, zoals Gambakker. De grote vraag naar bedrijventerrein vraagt om een kwalitatieve beoordeling van nieuwe aanvragen. Daarnaast wordt veel energie gestoken in de verplaatsingsvraag van bedrijven. Dit zijn lange en intensieve trajecten op basis van een goede relatie met bedrijven. Naast bedrijfsverplaatsingen wordt ook gewerkt aan acquisitie van bedrijven die een aanvulling zijn op de (duurzaam) economische structuur van de stad, zoals Tony’s Chocolonely en Rutte.

In 2018 is opdracht gegeven voor onderzoek naar de vervangingsvraag die optreedt als gevolg van transformatie van de Achtersluispolder. De profielen van de bedrijventerreinen zijn geactualiseerd. Dit vormt input voor de Strategie Bedrijventerreinen die in 2019 wordt opgeleverd.

Begin 2018 is de evaluatie van de detailhandelsvisie vastgesteld, met als conclusie dat het beleid gericht op versterking van de hoofdstructuur met kansrijke winkelgebieden wordt voortgezet. De verstedelijking van Zaanstad voortvloeiend uit MAAK.Zaanstad kan hier invloed op hebben. Daarom is een verkennende studie gedaan naar de effecten van de verwachte bevolkingsgroei in verschillende delen van de stad op de winkelstructuur. Het functioneren van de winkelgebieden blijft onze aandacht houden, ook gelet op een wat teruglopend aantal bezoekers in het Stadshart-Zaandam. Het overkoepelende bestemmingsplan om de vestiging voor grotere supermarkten buiten de hoofdstructuur te verbieden, heeft vanwege jurisprudentie geen doorgang gevonden. Het toetsingskader in de detailhandelsvisie blijft wel bruikbaar en wordt bij individuele vergunningsaanvragen gebruikt. De samenwerking tussen ondernemers in het centrum van Zaandam wordt verstevigd door de opzet van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ). In een aantal andere winkelgebieden worden gesprekken over invoering hiervan gevoerd.

In 2018 is de ambitie geformuleerd om de meest MKB-vriendelijke gemeente te worden. Uitvoering van het MKB Actieplan helpt hierbij. Er wordt ingezet op het verbeteren van dienstverlening aan ondernemers. De in 2018 opgedane ervaringen met het Ondernemersloket, dragen hieraan bij. Verder zijn MKB-ondernemers meegenomen in het proces van aanbesteding en is de aanbestedingskalender van de gemeente tijdens speciale bijeenkomsten met ondernemers gedeeld. Voor zzp-ers is er een vangnet en vanuit het Lokaal zijn er initiatieven die het MKB, vooral op het gebied van arbeidsmarkt, ondersteunen.

In 2018 is deelgenomen aan het onderzoek MKB vriendelijkste gemeente. Met de resultaten van dit onderzoek, die in 2019 volledig beschikbaar komen, kan de dienstverlening aan ondernemers verder verbeterd worden.

De subsidie voor gevelverbetering is in 2018 nog niet ingezet. Er zijn wel diverse projecten gewezen op de subsidie. Eind 2018 is een procesmanager begonnen met het actief benaderen van de ontwikkelaars die bezig zijn en/ of gaan met panden aan de Westzijde om gebruik te maken van de subsidie. Het animo is groot en de subsidie biedt veel perspectief tot verbetering van gevels aan de Westzijde. In 2019 zal concreet blijken of dit het gewenste resultaat oplevert.