1.1 Gedifferentieerde aanpak | Jaarverslag 2018

Prestatie 1.1 Gedifferentieerde aanpak

In de afgelopen jaren richtte de gemeente zich vooral op het mogelijk maken van initiatieven. Omdat het grootste deel van de ontwikkelingen in de stad door anderen dan de gemeente gerealiseerd wordt, blijft deze rol in de toekomst belangrijk. Maar dit is niet genoeg om onze grote ambities te verwezenlijken. De gemeente neemt via MAAK.Zaanstad zelf meer initiatief om ontwikkelingen op gang te brengen en te sturen op de gewenste kwaliteit.

In bijeenkomsten is met de verschillende gebruikers gesproken over uiteenlopende thema’s en diverse gebieden. De werkwijze om samen met de gebruikers en partners te komen tot een integrale aanpak zetten we door in 2018. We richten ons op het gebiedsniveau en maken via de analyse-perspectief-strategie (APS) aanpak gebiedsplannen voor de vier MAAK.gebieden.

We moeten Zaanse kernkwaliteiten behouden en waar nodig en mogelijk versterken. Daarnaast zijn duidelijke kaders nodig om een prettige en gezonde leefomgeving te creëren en ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Zaanstad is divers en kent verschillende opgaven: behoud, beschermen en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving. Onze planologische instrumenten kunnen hieraan een uitwerking geven en initiatieven faciliteren. De Omgevingswet gaat ons hiervoor betere en integrale instrumenten bieden. Hierbij zullen de omgevingskwaliteit en de gebruiker centraal staan.

Om ons hierop voor te bereiden werken we, als het gaat over bestemmingsplannen, al in de geest van de Omgevingswet door het opstellen van gebieds- en gebruikersperspectieven. Participatie aan de voorkant speelt een belangrijke rol in het bestemmingsplanproces. Met deze werkwijze en het zoeken naar ruimte in onze beleidskaders, nodigen wij initiatiefnemers uit om te investeren in de stad. Nieuwe vormen van participatie rond bestemmingsplannen (straks omgevingsplannen), maar ook een integrale afweging van belangen geven hieraan uitwerking. Deze werkwijze sluit aan op de participatietrajecten binnen MAAK.Zaanstad.

Ruimtelijke ontwikkelingen in binnenstedelijk gebied zijn complex en veronderstellen een goede onderbouwing voor een goed en gezond woon- en leefklimaat. Diverse wet- en regelgeving dragen bij aan de complexiteit, zoals de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), de ladder van duurzame verstedelijking en de milieueffectrapportage. Reeds bij meerdere projecten is het doorlopen van de milieueffectrapportage noodzakelijk. Binnen de PAS wordt gewerkt aan het terugbrengen van de stikstofbelasting. De Wet Natuurbescherming bepaalt dat de stikstofdepositie in Natura 2000 gebieden omlaag wordt gebracht. Dit gaat ten koste van ontwikkelruimte. Door het in het leven roepen van de PAS is het mogelijk om toch gecontroleerd economische ontwikkelingen mogelijk te houden. Wat hiervan de exacte consequenties zijn is nog niet bekend omdat dit verder strekt dan de gemeentelijke grenzen. Dit vraagstuk wordt daarom in samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam bekeken.

Monitoring van de ladder van duurzame verstedelijking heeft als doel om de regionale behoefte te volgen. Hierbij gaat het onder meer om woningbouw, maar ook om bedrijvigheid, kantoren, detailhandel en hotels. Om de gegevens per vakgebied ‘ladder-proof’ te maken wordt een monitoringsysteem opgezet. Daarnaast wordt specifiek voor het Omgevingsplan Hembrug e.o. een monitoringsysteem opgezet, ter uitvoering van de regels en bijstelling van het beleid.

Op 1 januari 2017 is de uitkoopregeling Hoogspanning van het Rijk ingegaan. In Zaanstad staan 52 woningen die hiervoor in aanmerking komen. Eigenaren die loodrecht onder de hoogspanningsverbinding wonen kunnen op vrijwillige basis worden uitgekocht door de gemeente. De uitkoopregeling loopt tot december 2021. In 2018 wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de verplaatsing van enkele hoogspanningsmasten als mogelijke oplossing voor het appartementencomplex De Dikkert en omgeving.

Activiteiten

•	Uitvoeren aanpak MAAK.Zaanstad (zie paragraaf Gebiedsontwikkeling beleid)
•	Knooppuntontwikkeling in samenwerking met de provincie Noord-Holland: Zaandijk Zaanse Schans en Zaandam Kogerveld
•	Uitvoeren van het implementatieplan van de Omgevingswet
•	Vormgeven aan de instrumenten van de Omgevingswet, omgevingsvisie, omgevingsverordening, omgevingsplannen en de omgevingsvergunning
•	Uitwerken Digitaal Stelsel Omgevingswet
•	Leren werken in de geest van de Omgevingswet
•	Opzetten nieuw participatieproces voor activiteiten in de fysieke leefomgeving
•	Uitwerken Ladder Duurzame Verstedelijking: monitoringssysteem gemeente breed en specifiek voor Omgevingsplan Hembrug en omstreken
•	Opstellen bestemmingsplannen in de geest van de Omgevingswet
•	Opstellen bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte onder de Crisis- en herstelwet
•	Verkenning en aanpassing van beleidskaders met oog op de fysieke leefomgeving, waaronder de Nota Lintbebouwing
•	Samen met de regionale partners werken aan de uitvoering van de ruimtelijk-economische actieagenda Metropoolregio Amsterdam en de samenwerkingsagenda Zaanstreek-Waterland
•	Uitvoeren samenwerking met Amsterdam
•	Verkenning Programmatische Aanpak Stikstof en impact nieuwe wetgeving voor de uitvoeringspraktijk

Realisatie

De informatie over de uitvoering van de aanpak MAAK.Zaanstad staat in paragraaf Gebiedsontwikkeling beleid.

Het jaar 2018 zijn er veel veranderingen doorgevoerd in het proces voor de invoering van de Omgevingswet. De Zaanse aanpak van de Omgevingswet wordt voortvarend voortgezet en ingevoerd. De ingezette veranderingen in werkwijzen, communicatie, beleid en processen zijn een voorbereiding op de nieuwe wetgeving, maar voldoen ook aan de huidige wetgeving. Drie centrale thema’s ondersteunen de invoering van de wet, namelijk:

de cultuurverandering en het leren werken met de Omgevingswet.
de uitwerking van de instrumenten van de Omgevingswet en
de voorbereiding op de aansluiting op het landelijke Digitale Stelsel Omgevingswet.

De Zaanse aanpak, waarin ‘gebied en gebruiker’ centraal staan, wordt ook in 2018 nadrukkelijk ondersteund door het landelijke invoeringsprogramma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’.

Het jaar 2018 stond in het teken van de zes strategische thema’s, namelijk: gezondheid, veiligheid, economie, duurzaamheid, verstedelijking en kansengelijkheid. Deze thema’s geven ook richting aan de tweede fase van de Zaanse omgevingsvisie. In deze fase staan dromen, scenario’s en de sturingsfilosofie centraal. Naast het gebied wordt de gebruiker centraal gesteld. De verbeteringen in het vergunningenproces krijgen vorm en er is een start gemaakt om te komen tot één Zaanse omgevingsverordening. Het proces rond de Omgevingswet heeft ook invloed op de bestemmingsplannen.

In 2018 is een groot aantal bestemmingsplannen opgesteld en vastgesteld door de raad.

Voor het opstellen van bestemmingsplannen ‘in de geest van de Omgevingswet’ is een start gemaakt met bestemmingsplan Centrum Zaandam.

Na een participatietraject en het doorlopen van de wettelijke procedure om te komen tot een bestemmingsplan. Op 15 februari 2018 het omgevingsplan Hembrug en omstreken (bestemmingsplan verbrede reikwijdte Crisis- en herstelwet) vastgesteld door de gemeenteraad. Tegen het omgevingsplan zijn 4 beroepen ingesteld. De Raad van State heeft de Stichting adviesbestuursrechtspraak (StAB) gevraagd om onderzoek te doen naar aanleiding van de beroepen. Verder is het verweerschrift opgesteld en toegezonden aan de Raad van State. De zittingsdatum was op 21 januari 2019. De uitspraak wordt voor de zomer verwacht.

Het participatietraject en de beantwoording van de zienswijzen bij het omgevingsplan Hembrug en omstreken hebben veel informatie opgeleverd die wordt gebruikt bij het opstellen van bestemmingsplannen.

In 2018 is gewerkt aan de ontwikkeling van twee prototypen voor de Zaanse linten, dijken en paden. Het prototype Westzaan brengt de ruimtelijke kwaliteiten op gebied van stedenbouw, cultuurhistorie, openbare ruimte, opgaven en kansen in beeld en is een voorbeeld voor de aanpak van de landelijke gebieden. Het prototype Stadse Zaan focust op een deel Oostzijde en Westzijde en brengt op gelijke manier de kwaliteiten in beeld als voorbeeld voor het stedelijke gebied.

Verder is geïnvesteerd in inhoudelijke verbreding, afstemming met de provincie en bestuurlijk draagvlak. De opdracht is nog niet afgerond en loopt door, in ieder geval tot de zomer van 2019, waarna bekeken wordt hoe verder te gaan.

Zaanstad werkt samen met de regionale partners aan de uitvoering van de ruimtelijke-economische actieagenda MRA. De actieagenda van de MRA beslaat vele thema's. Van ruimte, economie, landschap, duurzaamheid, circulaire economie tot mobiliteit. In de ruimtelijke agenda stemmen de MRA-partners de woningbouwprogramma's en -locaties zoveel als mogelijk op elkaar af en wordt waar nodig ook een prioritering voorgesteld. Ook op het duurzaamheid dossier stemmen de partners zoveel mogelijk af.

De MRA heeft mede door bijdragen van BZK en de provincie Noord-Holland een pool van medewerkers opgezet die gemeenten kunnen inhuren en inzetten om de woningbouwproductie te versnellen. Zaanstad maakt hiervan gebruik.

Naast de MRA is Zaanstad een van de vijftien gemeenten van de Vervoerregio Amsterdam, een bestuurlijk samenwerkingsverband in de regio Amsterdam inzake regionale verkeer- en vervoertaken. Zo is de VRA ook gesprekspartner voor het Rijk voor mobiliteitsvraagstukken in de regio. Zaanstad heeft met behulp van de VRA een krachtige lobby kunnen opzetten voor het MIRT en de mobiliteitsdeal waarover de Raad in oktober is geïnformeerd.

Verder worden per deelregio gebiedsateliers georganiseerd om de toekomst van het metropolitane landschap in samenhang met de grote (ruimtelijke) opgaven zoals klimaatadaptatie, energietransitie en de verstedelijkingsopgave te verkennen.

In Zaanstreek-Waterland hebben we de Visie- en Samenwerkingsagenda (Samenwerkingsagenda ZW) opgesteld ten behoeve van de MRA-samenwerking. Zaanstreek-Waterland heeft een aantal activiteiten benoemd die bijdragen aan de uitvoering van de gezamenlijke Samenwerkingsagenda ZW. Zo is in het verlengde van de Samenwerkingsagenda ZW een Economische visie en agenda ZW opgesteld. Ook is gezamenlijk gestart met een dashboard Wonen voor het inzichtelijk maken van het verleden, het heden en de toekomst van de woningbouw en woningvoorraad van de regio Zaanstreek-Waterland. Om ervoor te zorgen dat het woningaanbod in de regio nu en in de toekomst aansluit op de behoefte van haar inwoners. Daarnaast is gestart om vanuit Zaanstreek-Waterland gezamenlijk input te leveren voor de Regionale Energie Strategie Noord-Holland Zuid.