In Zaanstad is kennis en deskundigheid beschikbaar op het gebied van erfgoed. De gemeente zoekt actief naar mogelijkheden tot samenwerking met partners, die bijdragen aan het behouden en versterken van het cultureel erfgoed binnen Zaanstad en het uitvoeren van onze wettelijke taak. Op basis van de Erfgoedvisie geldt vanaf 2016 een geactualiseerd uitvoeringsprogramma.

Zaanstad zit midden in de grootste herbestemmingsopgave van Nederland, het HEMbrugterrein, met meer dan vijftig te ontwikkelen monumenten in een cultuurhistorisch rijk gebied. Daarnaast is een toename in hergebruik en herbestemming van monumenten in de gehele streek waar te nemen: het aantal projecten en vergunningsaanvragen voor monumenten stijgt al jaren. Deze projecten moeten allemaal, worden begeleid door mensen met kennis en expertise van het restauratievak, met name in de eindfase als het zich écht buiten in de gebouwen afspeelt. Er is capaciteit op het gebied van monumenten voor restauratiebegeleiding en het maken van cultuurhistorische verkenningen. Met name op dit laatste wil Zaanstad sterk inzetten. Voor de Achtersluispolder zal in 2018 een verkenning gereed zijn. Er wordt gedacht over dezelfde systematiek als op het HEMbrugterrein, namelijk met gebiedspaspoorten.

Erfgoed is belangrijk voor de uitstraling en het imago van de stad. Cultuurhistorische waarden worden geborgd en ingezet als kwaliteit en troef. De gemeente zorgt voor een goede verankering van het erfgoed binnen de bestemmingsplannen. Door het gemeentelijke aanwijzingsbeleid is het monumentenbestand uitgebreid en up-to-date. Hiervoor werkt de gemeente samen met de Vereniging Zaans Erfgoed. Voorgesteld wordt om voor 2018 geen vast aantal monumenten aan te wijzen. Niet het aantal moet leidend zijn, maar wat op dat moment nodig is.

Verplicht archeologisch onderzoek bij bouwprojecten moet zorgvuldig gebeuren en is erop gericht dat er zo min mogelijk hinder ontstaat voor het bouwproces. Zaanstad heeft een eigen depot voor onderzoek, documentatie en opslag van bijzondere vondsten. Historische kennis wordt via publicaties en bijeenkomsten verspreid.

Erfgoed vertelt het verhaal van onze stad en streek en vormt daarmee een belangrijke inspiratiebron voor culturele activiteiten, evenementen en toeristische arrangementen. Zaanstad wil de kansen en mogelijkheden daarvan nog meer benutten (zie programma 2 en 3).